In mijn zoektocht naar meer verdieping in lichaamswerk ontdekte ik de biodynamische (psycho)therapie. Eind 2018 nam ik deel aan een weekend in Amsterdam waarbij het Nederlands Instituut voor Biodynamische Psychologie (NIB) de 4-jarige opleiding voorstelde. Ik was meteen gefascineerd door het effect van bewegings- en bewustwordingsoefeningen alsook door het begrip ‘psychoperilstatiek’ dat specifiek is voor deze therapievorm en ontdekt werd door Gerda Boyesen.

In haar praktijk en therapeutische observaties kwam Gerda Boyesen namelijk tot de bevinding dat de peristaltische werking van de darmen (1) een manier was waarop het lichaam opgeslagen emotionele energie verwerkte en vrijgaf door middel van wat zij ‘psychoperistaltiek’ noemde. Ze ontdekte dat de darmen niet alleen tot taak hebben om voedsel te verteren maar ook om spanningsresten af te voeren. Ze ontwikkelde diverse (massage)methoden om de perilstatiek (2) te activeren en zo de gestagneerde energie weer te laten stromen. De lichamelijke componenten van psychische en emotionele spanning worden zo afgevoerd.

In de praktijk kan de therapeut de geluiden van de darmen volgen door middel van een stethoscoop die op de onderrug van de cliënt wordt gelegd. Dit levert cruciale diagnostische feedback op en leidt tot een effectieve behandeling. Door met psychoperistaltiek te werken, kunnen we zien hoe het buikgerommel verband houdt met onze emotionele toestanden. 

Wie was Gerda Boyesen?

Zij was een Noorse psychologe en fysiotherapeute (1922-2005). Ze was erg geïnteresseerd in de verbinding tussen geest en lichaam.  Ze ontmoette en trainde met één van de studenten van Wilhelm Reich. Reich, een psychiater en collega van Freud, was één van de pioniers op het gebied van geest-lichaamsbewustzijn, zijn observaties over seksualiteit maakten hem decennialang zeer controversieel en zijn theorieën over spierpantser waren destijds radicaal.

Voor Reich betekende gezond functioneren een natuurlijke, gezonde, vrij stromende verbinding met seksualiteit en een gezond, functionerend lichaam zou idealiter ontspannen en flexibel moeten zijn. Uit zijn observaties bleek echter dat dit in het algemeen niet het geval is. Reich was van mening dat trauma en conditionering in het fysieke lichaam worden vastgehouden, waardoor de natuurlijke ademhaling wordt belemmerd en de spieren (bepantsering) en het skelet verstijven. Het doel van zijn aanpak was dan ook om zowel de psychologische als de fysieke remmingen los te laten. Niet alleen moedigde hij emotionele expressie bij zijn patiënten aan, maar hij creëerde ook fysieke massagetechnieken om het ‘spierpantser’ (3) los te maken en zo het ‘karakterpantser’ (afweer) van de patiënt vrij te maken om de vitale energie los te maken en een vrijer stromend gezond functioneren mogelijk te maken.

Hoe ontdekte zij de psychoperistaltiek?

Gerda Boyesen was gefascineerd door Reichs theorieën over spierpantsers; ze stelde namelijk vast dat veel van haar patiënten fysieke spanningen vertoonden die, naar haar mening, diepere emotionele problemen maskeerden. Ze ging een stap verder met haar eigen innovatieve benaderingen van massage, vooral met haar ontdekking van ‘psychoperistaltiek’.

Ze beweerde dat de peristaltiek in het spijsverteringskanaal geruisloos is en dat de geluiden die ze hoorde tijdens het masseren van cliënten ‘energetische geluiden’ zijn die overeenkomen met emotionele ontlading en het opnieuw in evenwicht brengen van innerlijke homeostase. Ze hoorde deze geluiden wanneer er restanten van onderdrukte emoties vrijkwamen die vastzaten in de specifieke spieren waaraan ze werkte.

De massage bevrijdde vitale opgesloten energie waardoor emotionele spanningen konden worden losgelaten en trauma op somatisch niveau konden worden opgelost. Door op een bepaalde manier gemasseerd te worden, kan het lichaam zichzelf reguleren en letterlijk emotionele resten verteren die in de weefsels vastzaten. Vanuit dit perspectief is dit de reden waarom massage voor veel mensen een emotionele ervaring kan zijn en waarom ze een scala aan emotionele effecten kunnen ervaren.

Wat is het doel van biodynamische psychoperistaltiek?

Het doel van een dergelijke massage is om de geluiden vrij te maken en zo los te laten wat de natuurlijke verdeling van de energiestroom verhindert en om de energie van de cliënt te reguleren, in evenwicht te brengen en te harmoniseren. Wanneer deze bevrijding en natuurlijke stroom wordt hersteld, ervaart de cliënt een heerlijk gevoel van onafhankelijk welzijn en vaak een diepe verbinding met alles wat is. Dit proces kan nooit worden afgedwongen en het is een prachtige gebeurtenis om te zien.

Op deze manier masseren vereist veel aandacht en focus, niet alleen concentreren op de geluiden, maar ook luisteren naar het lichaam met de handen, de ademhaling observeren met open ogen en aanwezig zijn met het hart. Het masseren wordt een bewuste oefening op zich, een meditatieve ervaring voor zowel beoefenaar als cliënt. Cliënten reageren zeer positief op deze mindful benadering van massage omdat ze het gevoel hebben dat de behandeling er een is van onverdeelde aandacht en intentie van de therapeut. Deze manier van werken is diep verbonden, men werkt met de energie en stroomt letterlijk mee met wat de huidige emotionele realiteit van de cliënt is. Niets wordt ooit geforceerd, maar alles wordt bewust waargenomen en geaccepteerd op een niet-oordelende manier.

Ben je op zoek naar iemand die biodynamische psychotherapie aanbiedt? Hier lees je alles over de dienst die ik aanbiedt. Of neem contact op voor een afspraak.

1. Samentrekkende bewegingen van de darmen.

2. De darmen maken samentrekkende bewegingen (ook wel peristaltiek genoemd) om het voedsel verder naar de endeldarm te brengen. Door deze beweging wordt de voedselbrij voortgeduwd, gekneed en gemengd met de spijsverteringssappen.

3. Verhoogde spierspanningen in ons lichaam beschermen ons als het ware met een pantser tegen emotionele beschadiging, angst, pijn en verdriet. Reich sprak van een spierpantser dat deel uitmaakt van een meer globaal karakterpantser.